Sieć Najciekawszych Wsi (SNW), podobnie jak w przypadku sieci Najpiękniejszych Wsi Francji, ma być markowym produktem turystycznym i sposobem na zachowanie najcenniejszych wsi pod względem walorów materialnego dziedzictwa, autentyzmu wiejskiej przestrzeni oraz form życia mieszkańców.Ponadto wśród celów jej utworzenia jest:
zainteresowanie społeczeństwa tematyką wiejską poprzez udostępnienie walorów wsi o wartościach poznawczych
i edukacyjnych.
ochrona wartości nieruchomości poprzez podniesienie atrakcyjności miejsca, co ma znaczenie w sytuacji depopulacji
i nadpodaży zbywanych nieruchomości (brak nabywców i coraz liczniejsze pustostany).
tworzenie wizytówki gminy/regionu, a poprzez unikalną strategię rozwoju, umożliwienie mieszkańcom kooperacji krajowej
a nawet międzynarodowej.
Koncepcja Sieci Najciekawszych Wsi opiera się na następujących filarach:
walory poznawcze wsi są powodem pobytu;
powód pobytu werbalizuje opowieść;
dla pobytu przyjezdnych wyznaczona jest przestrzeń posiadająca walory, nazywana obszarem udostępnionym;
Odbiór walorów poznawczych następuje poprzez pokonywanie trasy, złożonej z punktów ilustrujących treści zawarte w opowieści.
Warunkiem jest jednak, aby zasoby materialne wsi, (jakość wiejskiej przestrzeni oraz infrastruktura pobytu i udostępnienia walorów) zdecydowanie przewyższały krajową przeciętność.
W latach 2013-2014 kompletowano pulę potencjalnych uczestników sieci. Na podstawie kwerendy wojewódzkich konserwatorów zabytków i ekspertów wytypowano ok. 230 miejscowości z całej Polski.
Pierwsze oceny potencjału miejscowości do uczestnictwa w Sieci wykonano w ramach regionalnych programów wdrożeniowych - w województwie opolskim ocenie poddano 13 wsi, a w woj. śląskim 4.
Na wniosek PSORW – przyszłego operatora sieci, w 2015 roku zrealizowano projekt „Tworzenie Sieci Najciekawszych Wsi”, finansowany przez FAPA. Oceniano potencjał uczestnictwa w sieci 50 miejscowości ze wszystkich województw. W momencie powstawania niniejszej publikacji projekt był w toku, więc nie można było podać jego wyników.
Warunkiem koniecznym dla spełnienia kryteriów i udziału w SNW jest aktywna społeczność wiejska. W istocie to ona staje się głównym beneficjentem funkcjonowania sieci. Każde przedsięwzięcie wykonane z myślą o przyjezdnych będzie pośrednio służyć mieszkańcom. Bez udziału mieszkańców, ich pomysłów i zaangażowania nie jest możliwe sprostanie kryteriom uczestnictwa w Sieci. Kluczowe znaczenie w przedsięwzięciach podnoszących walory wsi mieć będzie subsydiarne wsparcie władz ich gmin. Będzie ono niezbędne dla przeprowadzenia Planów działań na rzecz spełnienia kryteriów uczestnictwa w sieci. Plany te powstaną w oparciu o ocenę potencjału wsi i raporty z oceny. Dzięki nim wsie poznają swe deficyty. Zawarte w raportach rekomendacje ułatwią wybór zadań i ukierunkują realizację.
Wsie pretendujące do uczestnictwa w Sieci Najciekawszych Wsi muszą mieć odpowiednie walory, przede wszystkim zasób przestrzennej atrakcyjności wyrażający się pozytywnym wizerunkiem miejscowości. Wartość podnoszą zabytki, zachowana dawna zabudowa zagrodowa czy specyficzny budulec i detal architektoniczny. Ważne są także, np. typy zieleni wewnątrz miejscowości oraz powiązania wnętrz wsi z otaczającym krajobrazem.
Kluczową kwestią jest umiejętność udostępnienia walorów wsi i odpowiednia ich prezentacja, co może uczynić pobyt we wsi markowym produktem turystycznym. W koncepcji Sieci Najciekawszych Wsi służy do tego formuła opowieści, której przekaz ma wysokie walory poznawcze.
Walory poznawcze kryją się w zbiorze rozmaitych faktów i historii z przeszłości lub teraźniejszości, odzwierciedlających ważne wydarzenia, uczestniczących w nich ludzi. Również, a może przede wszystkim, we wszelkiego typu pamiątkach z przeszłości, w zabytkach i obiektach historycznie cennych, przedmiotach a także w strukturach, choćby rozłogu pól. Przykładowo resztki ogrodzeń, śródpolne oczka wodne i grupy drzew wśród łąk są reliktem pastwisk z czasów, gdy bydło co dnia pędzono na wypas. I właśnie one są nośnikiem informacji, jak niegdyś na wsiach wyglądał chów. Zapoznawanie się ze wszystkim, co dokumentuje sposoby gospodarowania, wytwórczości, tradycji, stylu życia, obyczajów i zachodzących zmian w wiejskim świecie ma walory poznawcze. Z tego bogactwa trzeba wyłowić wątki najistotniejsze i powiązać w sposób pozwalający na umiejętne skonstruowanie „opowieści” wzbudzającej ciekawość i skłaniającej do przyjazdu i pobytu.
Opowieść to logicznie i atrakcyjnie skonstruowana narracja o takich zjawiskach i procesach, które miały miejsce lub nadal zachodzą w danej miejscowości. W opowieści wieś jest przykładem zagadnień szerszych, o randze przekraczającej jej wymiar, ważnych dla rozumienia obszarów wiejskich, przeszłości i teraźniejszości regionu lub kraju. Akcentuje wyróżniki wsi.
Opowieść jest komunikowana w formie krótkiego hasła (sloganu) streszczającego istotę atrakcyjności wsi, sformułowanego w sposób motywujący do odwiedzin.
Trzeba pamiętać, iż istota sieci zawiera się w zapisie:
Wsie najciekawsze = budzące ciekawość = wysokie walory poznawcze pobytu
Zatem, opowieść zwiedzającemu:
uzasadnia przyjazd i pobyt;
zapewnia poczucie osobistej korzyści z poznania nowych faktów, poszerzenia wiedzy, pozyskania inspiracji, itp.;
interpretuje przestrzeń udostępnioną dla pobytu.
Walory poznawcze nie istnieją jako samoistna cecha wsi. Urzeczywistniają się dopiero w momencie przebywania we wsi w wyniku udostępnienia walorów wsi zwiedzającemu. Służy temu odpowiednio skonstruowana trasa (trasy) oraz doświadczanie i przeżywanie wiejskości w miejscach udostępnionych turystom (otwarte zagrody, muzea wiejskie) a także udział w warsztatach oraz grach terenowych.
Autor: Ryszard Wilczyński
Zapraszamy na oficjalną stronę SNW
Porozumienia do pobrania:
Porozumienie o współpracy pomiędzy PSORW a PTG - Porozumienie z PTG.PDF (226,96KB)
| 1. Sieć Najciekawszych Wsi w Polsce - założenia i wdrażanie - SNW G.w Anny 09 06 2015.pdf (2,55MB) | |
| 2. Karta Oceny Miejscowości (KOM) - KOM.png (353,89KB) | |
| 3. Perspektywa projektu tworzenia SNW - Plan dziaania 09 06 2015.pdf (1,58MB) | |
| 4. Wyniki projektu tworzenia SNW w Polsce finansowanego przez FAPA - Gora_Anny_2.pdf (23,15MB) | |
| 5. Otwarte zagrody - przykładowe działanie na rzecz budowania oferty wsi w Sieci - Otwarte Zagrody - Prosiska.pdf (3,92MB) | |
| 6. Potencjalne możliwości finansowania przedsięwzięć na rzecz zachowania i rewitalizacji dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego na przykładzie wsi Pokój w woj. opolskim - Moliwoci finansowania np. Pokoj.pdf (1,53MB) | |
|
7. Przykładowe raporty z oceny eksperckiej potencjału uczestnictwa w Sieci:
|
Poradnik Walory miejscowości tworzywem Sieci Najciekawszych Wsi (pdf) - publikator---28-05-2014----b.pdf (47,44MB)
