Dane teleadresowe: Urząd Gminy Bieliny ul. Partyzantów 17 Tel. 41 30 25 094
|
Wójt: Sławomir Kopacz Położenie: województwo: świętokrzyskie powiat: kielecki Liczba ludności: 10 131 |
Gmina Bieliny to malownicza kraina leżąca w sercu gór świętokrzyskich, u stóp majestatycznego klasztoru na Łyścu, w otulinie Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Na mapie województwa świętokrzyskiego możemy ją znaleźć w południowo – wschodniej części. Jest to gmina typowo rolnicza obejmująca obszar ponad 88 km2, którą zamieszkuje nieco ponad 10 tys. mieszkańców. Miejscowość gminna Bieliny znajduje się 23 km od stolicy województwa świętokrzyskiego – Kielc. Ponad 60% powierzchni gminy znajduje się w granicach Świętokrzyskiego Parku Narodowego i jego otuliny, czyli przygranicznej strefy ochronnej, co zapewnia zachowanie pierwotnego charakteru gminy rolniczej i dobrego stanu przyrody. Reszta, czyli część południowa, to fragment Cisowsko-Orłowińskiego Parku Krajobrazowego.
Fot. 1. Osada średniowieczna w Gminie Bieliny
Unikatowe walory kulturowe, historyczne, a także przyrodniczo – krajobrazowe oraz niepowtarzalny mikroklimat sprawiają, że jest to wyjątkowe i atrakcyjne miejsce wypoczynku dla turystów. Urzekające górskie widoki z charakterystycznymi pasiakami pól, czyste powietrze, liczne miejsca nie skażone ludzką działalnością, a także bliskość wielu atrakcji turystycznych o największej popularności to naturalny skarb. Gmina Bieliny jest unikalnym miejscem w skali regionu i całej Polski. Jednak o jej wyjątkowości świadczy nie tylko olbrzymie dziedzictwo historii, kultury, przyrody i tradycji. Żyją tu ludzie, dla których ta „mała Ojczyzna” znaczy wiele więcej niż tylko miejsce zamieszkania czy pracy. To miejsce spełnienia i satysfakcji z uczestnictwa w życiu społecznym, radości ze współdziałania i sukcesów. Jednakże nie zawsze tak było.
Fot. 2. Widok na Centrum Tradycji i Turystyki Gór Świętokrzystkich
Mimo, iż Bieliny to niewielka gmina o charakterze typowo rolniczym, pozbawiona warunków sprzyjających rozwojowi przemysłu, żyje się tutaj coraz lepiej. Z roku na rok przybywa mieszkańców, którzy właśnie tu odnajdują swoje miejsce na ziemi, „tubylcy” zaś ciągle obserwują olbrzymi postęp i doświadczają lepszych warunków życia.Samorząd propaguje i wdraża politykę rozwoju przy aktywnym udziale poszczególnych grup społeczności lokalnej w formułowaniu zasad i działań, decydowaniu i wprowadzaniu ich w życie. Jednocześnie w swoich priorytetach działania kładzie nacisk na równowagę w zakresie rozwoju infrastruktury technicznej, któremu towarzyszy inwestowanie w rozwój kapitału ludzkiego. Stawia na rozwój oparty na zasobach lokalnych – potencjale ludzkim, aktywności mieszkańców Gminy Bieliny, która stała się siłą jej rozwoju.
Władze Gminy Bieliny rozbudzają niezwykłą kreatywność i podejmowanie przedsięwzięć, które nie są powielane, a wzajemnie się uzupełniają. Są odpowiedzią na autentyczne potrzeby społeczeństwa.Dzięki podejmowanym inicjatywom i nadaniu odpowiednich kierunków działania i rozwoju, Gmina Bieliny w ciągu ostatnich kilku lat stała się miejscem, w którym żyje się coraz lepiej, a co najważniejsze – jest postrzegana jako kolebka społecznej aktywności.
Ostatnie lata były dla Gminy Bieliny czasem przełomowym. W tym okresie oblicze i wizerunek samorządu przeszły niesamowitą metamorfozę. Przemiana ta dotknęła nie tylko te widoczne gołym okiem, namacalne sfery, ale również te tkwiące w ludzkiej świadomości i tożsamości, wynikające z odziedziczonych stereotypów i schematów społecznych. Planowanie rozwoju rozpoczęła analiza dokumentów strategicznych wyższego szczebla – powiatu, województwa, kraju. Szczegółowa ocena i inwentaryzacja własnych potencjałów, walorów, zasobów finansowych, społecznych, materialnych – już na tym etapie przy aktywnym udziale lokalnej społeczności – pozwoliła na „odnalezienie” tam miejsca dla gminy Bieliny i wybór najlepszych kierunków rozwoju. Opracowania strategiczne dla całej gminy oraz dla poszczególnych obszarów funkcjonowania naszego samorządu przedstawiają kierunki rozwoju lokalnego, wizje funkcjonowania naszej gminy w różnych płaszczyznach w dłuższej perspektywie czasu i wyznaczają konkretne zadania i kroki do ich osiągnięcia. W działania te zaangażowani byli przedstawiciele lokalnej społeczności. Przykładami wspólnie wypracowanych dokumentów strategicznych gminy są: plan rozwoju lokalnego 2004-2013, strategia rozwoju edukacji w gminie Bieliny na lata 2009-2013, gminna strategia rozwiązywania problemów społecznych gminy Bieliny na lata 2006-2013, program rozwoju turystyki gminy Bieliny na lata 2011-2015, Plany Odnowy Miejscowości: Lechów, Huta Nowa, Makoszyn; Lokalny Program Rewitalizacji dla miejscowości gminnej Bieliny, a przede wszystkim pierwszy strategiczny dokument opracowany w latach 1999- 2000 tj. strategia rozwoju gminy.
Podejmowane inicjatywy, zarówno inwestycyjne jak i społeczne są zgodne z założeniami opracowanych wcześniej dokumentów i oparte są na wykorzystaniu potencjału kulturowego gminy Bieliny oraz Gór Świętokrzyskich.
Dzięki podejmowaniu działań udaje się kształtować w liderach społecznych nową kulturę myślenia i kulturę gospodarowania zasobami „naszej małej ojczyzny”, które opierają się na:
- zaangażowaniu w tworzenie i realizację programów działania
- stawianiu efektów rozwojowych osiąganych w dłuższej perspektywie nad krótkoterminowe sukcesy i działania, umiejętności długofalowej oceny ważności działań
- wspólnym wyborze przedsięwzięć priorytetowych
- rozsądnym gospodarowaniu środkami finansowymi zgodnie z obranymi priorytetowymi kierunkami działania
- świadomości wspólnego uczestnictwa, ale również odpowiedzialności za podejmowane działania
- radni gminy Bieliny realnie podchodzą do możliwości finansowych gminy, dzięki czemu w radzie panuje zgoda i porozumienie. Swoją postawą dają przykład mieszkańcom - dobro wspólne ponad podziałami.
Współpraca z lokalną społecznością
Wśród społeczności gminy udało się stworzyć partnerstwa (formalne i nieformalne), które opierają się na interaktywności, wzajemnym dialogu, wymianie informacji, dobrowolności współpracy, wzajemnym zaufaniu, otwartości na pomysły, przejrzystości i zrozumieniu działań podejmowanych przez obie strony, obustronnym poczuciu odpowiedzialności za dobry klimat współpracy. Znaczącą rolę odgrywają liderzy społeczni w zakresie reprezentowania interesów danej grupy społecznej: kół gospodyń wiejskich, zespołów ludowych, radnych i sołtysów, nauczycieli, działaczy NGO, rolników, przedsiębiorców, młodzieży. Priorytetowe znaczenie ma również dla samorządu współpraca z lokalnym biznesem; konstruktywne wsłuchiwanie się w potrzeby przedsiębiorców, zapraszanie ich do opiniowania i dyskusji między innymi na temat stawek podatków lokalnych.
Wsłuchiwanie się samorządu w potrzeby społeczności pobudziło jej kreatywność i zachęciło do działania. Podejmowane przez obie strony działania są odpowiedzią na autentyczne potrzeby – inicjatywy oddolne często nie zostałyby zrealizowane bez wsparcia samorządu, a z drugiej strony inicjatywy narzucone nie znalazłyby zainteresowania ze strony mieszkańców. Aktywność mieszkańców gminy Bieliny wzmacnia stopień jej identyfikacji w regionie.
Współpraca samorządu gminy Bieliny z mieszkańcami tworzy synergię – wzmacnianie (komplementarność) zasobów będących w dyspozycji wszystkich partnerów. Gmina Bieliny od roku 2007 samodzielnie oraz we współpracy wielu podmiotów i instytucji zrealizowała kilkanaście przedsięwzięć i projektów, wzajemnie uzupełniających swoje efekty, projektów aktywizujących społeczność lokalną, budujących potencjał ludzki przy wykorzystaniu infrastruktury technicznej rozwijanej przez samorząd gminy Bieliny. Wcześniejsze formy współpracy samorządu z mieszkańcami to m.in. powoływane od 1990r. przez społeczności wiejskie Społeczne Komitety wspierające realizację samorządowych inwestycji: budowę wodociągów, kanalizacji, szkół, telefonizacja miejscowości.
Pozyskiwanie środków zewnętrznych
W ostatnich gmina Bieliny stała się świętokrzyskim liderem w pozyskiwaniu środków zewnętrznych, w tym unijnych, nie tylko na inwestycje, ale także w zakresie projektów miękkich, pokonując w tej rywalizacji wiele silnych, świętokrzyskich ośrodków miejskich. Od roku 2008 pozyskała dofinansowanie na realizację 17 przedsięwzięć inwestycyjnych o łącznej kwocie ponad 39 milionów złotych, z czego ponad 21 milionów złotych to środki pozyskane w ramach programów europejskich. Jednocześnie Gmina i jej jednostki organizacyjne (w tym szkoły) realizują bądź zrealizowały 27 projektów w ramach PO KL i PROW 2007-2013 o łącznej wartości ponad 5,5 mln zł, z czego ok. 5,3 mln złotych to środki pozyskane w ramach programów europejskich. Są to przede wszystkim działania mające na celu aktywizację osób bezrobotnych, zagrożonych wykluczeniem społecznym, które mają problemy z powrotem na rynek pracy bądź poszukują nowych zajęć
i źródeł dochodu o charakterze pozarolniczym.
Dzięki innowacyjnym pomysłom i środkom pozyskanym na ich realizację zaspokajane są podstawowe potrzeby mieszkańców(np. dostęp do podstawowej infrastruktury: dróg, wodociągów i kanalizacji) w połączeniu z zaspokajaniem potrzeb wyższego rzędu (rozwój edukacji, oferty turystycznej, kultury, sportu w gminie, rozwój społeczeństwa obywatelskiego, wzmacnianie aktywności społecznej, podwyższanie kompetencji mieszkańców gminy oraz pobudzanie przedsiębiorczości, w tym również w obszarze turystyki). Wszystkie z podejmowanych działań realizowane są z poszanowaniem środowiska naturalnego i zasad zrównoważonego rozwoju jako odpowiednio i świadomie ukształtowanych relacji pomiędzy wzrostem gospodarczym, dbałością o środowisko (nie tylko przyrodnicze, ale także sztuczne – wytworzone przez człowieka) oraz jakością życia (w tym zdrowiem człowieka).
Należy podkreślić, że znaczący udział w kształtowaniu dobrego wizerunku mają różne podmioty, instytucje i organizacje, które wraz z samorządem skutecznie sięgają po środki zewnętrzne na realizację przedsięwzięć. Istotne jest również to, że lokalna społeczność jest niezwykle aktywna i w atrakcyjny sposób wykorzystuje efekty wdrażania przedsięwzięć. Zespoły ludowe, dziecięce i dorosłych, KGW, organizacje pozarządowe, grupy formalne i nieformalne, drużyny sportowe, uczestnicy rozmaitych projektów i wydarzeń nadają życia i niepowtarzalnego charakteru obiektom i budowlom. Dzięki takim działaniom projekty infrastrukturalne w naszej gminie „żyją”.
Przedsięwzięciem, które zainicjowało współpracę międzysektorową na rzecz rozwoju aktywności społecznej, rozwoju lokalnego i wzmocnienia atrakcyjności turystycznej w oparciu o potencjał kulturowy Gminy Bieliny i Gór Świętokrzyskich, była realizacja projektu „Gmina Bieliny – nasze miejsca mocy” (2006). Wnioskodawcą była grupa nieformalna „Generator Pomysłów” skupiającą bielińską młodzież, ale podmiotem udzielającym osobowości prawnej była gmina Bieliny i była instytucją wspierającą w projekcie. Projekt był realizowany w ramach środków z programu unii europejskiej Młodzież akcja 3 Inicjatywy Młodzieżowe. Projekt opierał się na wykorzystaniu bogactw regionu, którym są legendy i podania ludowe. Projektodawca w tym dziedzictwie kulturowym widział „źródło mocy” dla młodzieży oraz zmiany postaw na aktywnei przedsiębiorcze. W wyniku realizacji projektu zostały stworzone odwołujące się do legend gry terenowe – atrakcyjny produkt turystyczny, który przyczynia się do rozwoju młodzieży i do rozwoju całej gminy, znajdującej się w jednym z najbiedniejszych regionów UE. Nazwa projektu odnosiła się do hasła promocyjnego województwa – „świętokrzyskie – miejsce mocy”. Projekt przyczynił się w pierwszej fazie do znaczącej aktywizacji młodzieży, a następnie całych społeczności i do rozwoju turystyki w gminie Bieliny ukierunkowanej na wykorzystanie tradycji i dziedzictwa kulturowego: folkloru, obrzędowości, zwyczajów wywodzących się z kultury słowiańskiej. Przez te ostatnie kilka lat świętokrzyskie czarownice zawojowały region
i Polskę. Już w roku 2006 szybko odnalazły swoje miejsce na rynku turystycznym i uzyskały certyfikat Polskiej Organizacji Turystycznej - znajdując się w grupie 16 najlepszych produktów turystycznych kraju. Gry „Kraina legend świętokrzyskich” wzbogacają ofertę ośrodków wypoczynkowych w regionie, gospodarstw agroturystycznych, znalazły się w programach licznych wizyt studyjnych organizowanych w gminie Bieliny. Legendy świętokrzyskie znów stały się motywem przewodnim konkursów, przeglądów, festiwali, imprez turystycznych, konferencji i innych organizowanych w całym regionie. Produkt stał się też inspiracją do stworzenia lub uzupełnienia w rejonie Gór Świętokrzyskich innych ofert nawiązujących do legend. Towarzyszy wystawom targowym, imprezom promocyjnym o skali gminnej, ponadlokalnej, regionalnej.
Kolejnym przykładem wspólnego działania i wyrazem aktywności społecznej było powstanie koncepcji budowy Osady Średniowiecznej (wioski słowiańskiej).
W roku 2006 powstało stowarzyszenie „Lokalna Grupa Działania – Wokół Łysej Góry”, które w ramach środków dostępnych w II schemacie pilotażowego Programu LEADER + („Wokół Łysej Góry – partnerstwo konkretów i działań w akcji. realizacja zintegrowanej strategii rozwoju obszarów wiejskich – etap i”, wartość projektu: 645.950 zł) opracowało koncepcję budowy Osady Średniowiecznej w Hucie Szklanej (wioski słowiańskiej) jako produktu turystycznego stanowiącego bazę infrastrukturalną między innymi do rozwoju produktu Kraina Legend Świętokrzyskich.
Opracowana w ramach projektu dokumentacja została użyczona gminie Bieliny, która pozyskała środki na realizację inwestycji w ramach projektu „Centrum Tradycji i Turystyki Gór Świętokrzyskich wraz z restauracją zabytków Świętego Krzyża – Etap I” współfinansowanego ze środków Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata 2007-2013.
Gmina Bieliny jest inicjatorem powołania i członkiem Stowarzyszenia „Lokalna Grupa Działania – Wokół Łysej Góry” od samego początku jej istnienia.Projekt „Centrum Tradycji i Turystyki Gór Świętokrzyskich wraz z restauracją zabytków Świętego Krzyża – Etap I” jest sztandarowym projektem realizowanym obecnie przez gminę Bieliny, uznawanym za jeden
z kluczowych w regionie (dofinansowanie z Działania 2.3 Promocja Gospodarcza i Turystyczna Regionu jako indywidualny projekt kluczowy).Całkowita wartość tego projektu to prawie 12 milionów złotych! Przedmiotem projektu jest realizacja 6 działań, z których 5 zostało już zakończonych. Realizacja „Centrum Tradycji…” przyczyniła się do poprawy warunków życia mieszkańców i wzrostu aktywności środowiska lokalnego. 40 osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, z niskimi kwalifikacjami lub z trudnościami na rynku pracy, ukończyło partnerski projekt gminy Bieliny i LGD Wokół Łysej Góry „Nasze miejsca pracy w osadzie średniowiecznej”, co pozwoliło części z nich znaleźć zatrudnienie
w obiektach Centrum (osada, parking). Przy wykorzystaniu dodatkowej infrastruktury obok osady (pasaż handlowy) kilkanaście osób prowadzi sprzedaż pamiątek regionalnych. Osada jest też miejscem promocji lokalnych artystów (KGW, kapele, zespoły ludowe) i kuchni regionalnej (np. truskawka bielińska wpisana na listę produktów tradycyjnych).
Mieszkańcy gminy mocno wspierają działania samorządu i zarządzającego tymi obiektami Centrum Tradycji i Turystyki Gór Świętokrzyskich mając na uwadze znaczenie przedsięwzięcia dla rozwoju gminy i rozwiązywania jej problemów, głównie
w zakresie wysokiego poziomu bezrobocia.
Gmina Bieliny w najbliższych latach kontynuować będzie rozpoczęte działania zmierzające do podnoszenia jej atrakcyjności pod względem turystycznych oraz rozwoju w tym zakresie.Ciągle poszukuje ciekawych i skutecznych pomysłów na zwiększanie aktywności społecznej oraz pobudzanie niezmierzonego potencjału drzemiącego w mieszkańcach.
Pragnie tym samym wspierać sektor społeczny i podejmować z jej przedstawicielami wielopłaszczyznową współpracę.