Dane teleadresowe: Urząd Gminy Raciechowice Raciechowice 277 32-415 Raciechowice tel. 12 37 25 201 www.raciechowice.pl
|
Wójt: Marek Gabzdyl Położenie:
Liczba ludności: 6 117 |
Gmina Raciechowice leży w samym sercu Małopolski, w odległości 40 km na południe od Krakowa, na pograniczu Pogórza Wielickiego i Beskidu Wyspowego. Należy do powiatu myślenickiego i zajmuje powierzchnię 61 km2, a na jej terenie mieszka ponad 6200 osób. Raciechowice graniczą z pięcioma innymi gminami: Dobczyce, Wiśniowa (powiat myślenicki), Gdów (powiat wielicki), Łapanów (powiat bocheński), Jodłownik (powiat limanowski). W skład gminy wchodzi 15 sołectw: Bojańczyce, Czasław, Dąbie, Gruszów, Kawec, Komorniki, Krzesławice, Krzyworzeka, Kwapinka, Mierzeń, Poznachowice Górne, Raciechowice, Sawa, Zegartowice oraz Żerosławice.
Fot. 1. Raciechowickie jabłka
Fot. 2. Widok na Grodzisko
Raciechowice mają charakter wiejski. Spośród wszystkich upraw dominuje sadownictwo – chluba i wizytówka gminy.
W naszym logo widnieje jabłko. Warto podkreślić, że „jabłko z Raciechowic” wpisane zostało na Listę Produktów Tradycyjnych. Specyficzny mikroklimat górski sprawia, że owoce tu dojrzewające nabierają wyjątkowego smaku i aromatu, co doceniają najwięksi smakosze.
Jesteśmy przyjaźni środowisku. Należymy do najbardziej aktywnych samorządów na polu promowania rozwiązań proekologicznych, które zostały wyróżnione przez kapituły ogólnopolskich konkursów i rankingów. Od 1997 roku Raciechowice noszą miano „gminy ekologicznej”. Jest to wyraz intencji radnych, którzy ten kierunek rozwoju obszaru określili wtedy jako priorytetowy. Do tego dołączyć należy wspieranie małej przedsiębiorczości – siły napędowej samorządu. Raciechowice kilkakrotnie otrzymało tytuł Gminy Fair Play. Nie mniejsze znaczenie ma rozwój społeczny. W ostatnich latach różne organizacje pozarządowe działające na terenie gminy i sama gmina zrealizowały szereg inicjatyw prospołecznych: kulturalnych, edukacyjnych, sportowych, aktywizujących grupy mieszkańców w różnym wieku. Pod tym względem jesteśmy
w czołówce samorządów w Małopolsce (jako jedyni w województwie uruchomiliśmy w ubiegłym roku aż osiem ośrodków wsparcia – klubów samopomocy).
Raciechowice mogą się poszczycić dużymi osiągnięciami w dziedzinie rolnictwa, a szczególnie sadownictwa. Sadownictwo raciechowickie ma stosunkowo długą tradycję. Już w wieku XIX intensywnie zaczęto uprawiać owoce, by później móc je sprzedawać w okolicznych miejscowościach. Intensywne zakładanie sadów rozpoczęło się jednak w latach 50. ubiegłego stulecia i trwa do dzisiaj. W chwili obecnej na terenie gminy Raciechowice znajduje się ponad 1000 hektarów upraw sadowniczych, w tym 800 hektarów stanowią same jabłonie. Średni zbiór rocznie szacuje się na 30 000 ton jabłek.
Sady jabłoniowe z terenu Raciechowic położone są na obszarze Beskidu Wyspowego. Owoce dojrzewają w ostrzejszym klimacie podgórskim i przez odpowiednie nasłonecznienie na stokach południowych otrzymują swoisty smak i zabarwienie. Wpływ na doskonałą „jakość” jabłek mają również duże różnice temperatur pomiędzy nocą a dniem. Owoce swą wyjątkowość zawdzięczają również ekologicznym formom ich uprawy. Smak w dużej mierze zależy od odmiany i sposobu przechowywania. Można tu odnaleźć jabłka słodkie, słodko-kwaśne i słodko-winne.
„Jabłko z Raciechowic” zostało wpisane na listę Produktów Tradycyjnych Województwa Małopolskiego.
Nad przestrzeganiem ekologicznych procedur uprawy owoców, czuwają dwie Grupy Producentów: Spółdzielnia Ogrodnicza „Grodzisko” i „Beskid” Spółka z o.o. zrzeszające sadowników z terenu Gminy Raciechowice i Gmin ościennych, prowadzące określoną politykę marketingową, realizujące duże inwestycje z udziałem środków unijnych.
Piękny krajobraz i czyste powietrze zachęcają turystów do dłuższego pobytu w gminie Raciechowice. Doskonałe warunki stwarzają gościnni mieszkańcy wiosek, którzy oferują wypoczynek w gospodarstwach agroturystycznych. Na terenie gminy jest ich sześć. Wszystkie miejsca oferują szereg atrakcji. Najmłodsi mogą wziąć udział w warsztatach ekologicznych, artystycznych czy muzycznych. Miłośnicy koni, z pewnością skorzystają z lekcji jeździectwa, natomiast amatorzy sportów zimowych także znajdą coś dla siebie, biorąc udział w nauce jazdy na nartach czy desce snowboardowej.
Pasjonaci pieszych i rowerowych wędrówek mogą również skorzystać z kilku szlaków turystycznych i kulturowych, które przebiegają przez teren ziemi raciechowickiej. Południowo – zachodni Szlak Cystersów jest idealnym dla tych, którzy ciekawi są bogatej tradycji i historii „białych mnichów”. W pobliskim Szczyrzycu, znajduje się klasztor oraz muzeum braci Cystersów. Przez teren gminy przebiega Szlak Architektury Drewnianej, kilka miejscowości z terenu gminy Raciechowice znalazło się również na mapie Małopolskiego Szlaku Owocowego. Ten, utworzony w 2003 roku, ma na celu promowanie oraz ochronę przyrodniczych walorów Małopolski. Akcent postawiono na sadownictwo ekologiczne. Turyści oraz odwiedzający gminę mogą zakupić owoce, bądź zaznajomić się z tajnikami „produkcji” jabłek, truskawek bądź śliwek. Natomiast Szlak Przyrodniczo – Kulturowy JABŁUSZKO, jest idealnym do uprawiania turystyki pieszej i rowerowej. Początek szlaku umiejscowiony jest na granicy gmin: Dobczyce i Raciechowice. Różnorodność terenu, piękny krajobraz oraz nieocenione walory przyrodnicze, sprawiają, iż trasa jest szczególnie atrakcyjna dla rodzinnych wycieczek.
Wrześniowe Święto Jabłka i Gruszki stanowi stały element w kalendarzu imprez gminy Raciechowice. W gospodarstwie agroturystycznym „Pod Tuszyną” w Czasławiu, goszczą Koła Gospodyń Wiejskich, twórcy ludowi oraz producenci z okolicznych miejscowości oraz gmin zrzeszonych w Partnerskiej Grupie Beskidek. Podczas imprezy zaproszeni goście oraz mieszkańcy gminy degustują potrawy przygotowane przez Koła Gospodyń Wiejskich. Szarlotki, kołacze z jabłkami, naleśniki, chleb ze smalcem z jabłkami i orzechami i przeróżne owoce w zalewach, to tylko niektóre z serwowanych specjałów. Organizowane są również liczne konkurencje, które urozmaicają obchody „owocowego święta”. Rywalizacja w konkursie potraw regionalnych jest zawsze zacięta, a nagrody dla najlepszych są nieocenioną gratyfikacją za włożony wysiłek.
Dużym osiągnięciem w rozwoju gminy są jej sukcesy na polu rozwoju społecznego. Na terenie gminy działa ponad dwadzieścia organizacji pozarządowych. Znajdują się wśród nich ochotnicze straże pożarne (8 jednostek), kluby sportowe, stowarzyszenia działające na rzecz rozwoju poszczególnych wiosek i całej gminy, kółka rolnicze. Dwa stowarzyszenia prowadzą dwie szkoły podstawowe, co uchroniło te instytucje przed likwidacją. Pozyskują środki unijne na organizację zajęć dodatkowych i wyrównawczych, realizują programy międzynarodowe pozwalające na wymianę doświadczeń, wiedzy i podróże do innych krajów. Kluby sportowe – uczniowskie oraz Ludowy Klub Sportowy „Grodzisko” od kilku lat realizują przedsięwzięcia skierowane do dzieci, młodzieży i dorosłych – nauka pływania, aerobik, dodatkowe zajęcia sportowe, spartakiady. Stowarzyszenie „Raciechowice 2005” w ubiegłym roku zrealizowało zadanie polegające na prowadzeniu przez pięć dni w tygodniu ośrodków wsparcia – klubów samopomocy, w których spędzali czas seniorzy oraz dzieci i młodzież. Aktualnie organizacja prowadzi projekt realizowany w ramach Programu ASOS, aktywizujący osoby w podeszłym wieku w integracji z dziećmi i młodzieżą (warsztaty kulinarne, plastyczne, zajęcia sportowe, wyjazdy turystyczne i kulturowe). Najpoważniejszym przedsięwzięciem stowarzyszenia jest coroczna (od sześciu lat) organizacja letniego pobytu w Raciechowicach dla dzieci i młodzieży polskiego pochodzenia z Kirgistanu. Do tego zaliczyć należy szereg inicjatyw kulturalnych (warsztaty, konkursy, przeglądy itp.).
Fot. 3. Widok na Grodzisko
W styczniu ubiegłego roku Gmina Raciechowice oraz OSP w Kwapince uruchomiły spółdzielnię socjalną „Przystań”, dzięki czemu zatrudnienie znalazło kilkanaście osób zagrożonych wykluczeniem. Kluczowymi usługami przedsiębiorstwa jest utrzymanie czystości w obiektach użyteczności publicznej oraz dostarczanie dań obiadowych do uczniów szkół działających na terenie gminy. Aktualnie trwa rejestracja kolejnego przedsiębiorstwa społecznego – główną gałęzią jego działalności ma być szeroko rozumiany produkt regionalny – od przetworów po ofertę edukacyjną.
Mimo niewielkich dochodów gmina z powodzeniem zrealizowała już kilka programów w ramach PROW. Dotyczy to głownie odnowy centrów wsi. Organizacje pozarządowe z kolei przeprowadziły szereg projektów w ramach osi Leader Plus: remonty remiz, zakup sprzętu, krzeseł, stołów, remonty kapliczek i.in.
Dbałość o środowisko naturalne jest niezwykle ważnym elementem rozwoju gminy Raciechowice. Od początku lat 90. wprowadzane są przedsięwzięcia mające na celu promowanie postaw proekologicznych. W 1996 roku gmina Raciechowice, jako jedna z pierwszych w Polsce wprowadziła system selektywnej zbiórki odpadów śmieci. Wszystkie gospodarstwa domowe zostały objęte programem, mającym na celu propagowanie idei recyclingu. Szacuje się, iż z odpadów odzyskuje się ponad 40 % materiałów zdatnych do nowego zagospodarowania.
Szczególnie ważną dla tego obszaru jest kwestia ograniczenia emisji CO2 do atmosfery. Poprzez oszczędność energii elektrycznej, a w szczególności inwestowanie w ogniwa fotowoltaiczne oraz nowe formy energii odnawialnej, gmina realizuje program ochrony środowiska. Dzięki pilotażowemu projektowi Bottom up to Kyoto, gmina Raciechowice wyposażona jest jeden z najnowocześniejszych systemów energooszczędnego oświetlenia ulicznego w Polsce. Porozumienie Burmistrzów, do którego należą Raciechowice, stanowi ambitną inicjatywę zmierzającą do ograniczenia emisji CO2 do atmosfery. Nie jest jednak wyłącznie deklaracją i intencją – faktycznie realizujemy szereg inwestycji, które dzięki poprawie istniejącej infrastruktury, będą mieć wpływ na ograniczenie zanieczyszczenia środowiska. Przykładem może być choćby długa lista prowadzonych aktualnie „zielonych inwestycji” – działań termomodernizacyjnych we wszystkich remizach OSP (9 budynków), przedszkolu samorządowych, inkubatorze przedsiębiorczości oraz domu kultury. Polega ona w większości przypadków na wymianie stolarki okiennej i drzwiowej, ociepleniu ścian
i fundamentów, wykonaniu stropów nad piwnicami i pod poddaszami, wymianie instalacji centralnego ogrzewania i montażu kolektorów słonecznych. Te ostatnie zamontowano już na budynkach wszystkich szkół oraz w siedzibie Urzędu Gminy. Energia słoneczna zasila również dwa przejścia dla pieszych. W planach realizacji mamy także zakładanie zielonych dachów.
Jedną z najważniejszych, koniecznych do realizacji, inwestycji gminnych jest rozbudowa istniejącej i budowa nowych sieci wodociągowych. Równie ważne jest przywracanie blasku i stworzenie warunków do rozwoju życia społecznego w części wiosek – poprzez odnowę ich centrów: budowę placów zabaw, montaż oświetlenia, budowę chodników itp.
Ostatnie lata udowodniły, jak ważna jest dobra współpraca z organizacjami pozarządowymi. Pozwala ona na partnerską realizację zadań gminy, na które z powodu ograniczeń budżetowych, samorząd samodzielnie nie mógłby sobie pozwolić. Konieczne jest zacieśnianie istniejących relacji, wspieranie pozarządowych inicjatyw wychodzących od mieszkańców. Przykładem takiej współpracy, zakończonej pełnym sukcesem, jest działalnie klubów wsparcia, które pozwoliły na zaktywizowanie osób starszych oraz dzieci i młodzieży.Chcemy kontynuować inicjatywę współtworzenia przedsiębiorstw społecznych jako potencjalnych miejsc pracy dla mieszkańców gminy. Pierwsza, istniejąca już spółdzielnia socjalna zaczynała od 12 pracowników, obecnie, po roku działalności, zatrudnia ich już ponad dwudziestu. Stanowi doskonały przykład budowania w pracownikach poczucia odpowiedzialności za sukces firmy, przy realizacji celów prospołecznych. Druga, aktualnie rejestrowana spółdzielnia, zatrudnić ma w fazie początkowej sześć osób. Ekonomia społeczna, jak pokazuje nasze doświadczenie, jest tym polem polityki społecznej, którą należy rozwijać.
Bardzo ważnym kierunkiem rozwoju gminy, na który należy położyć silny nacisk, jest polityka senioralna. Dwa projekty „Raciechowic 2005” oraz realizacja ośrodków wsparcia udowodniły, jak ważna i potrzebna jest aktywizacja tej grupy społecznej, szczególnie przy jednoczesnej integracji z dziećmi i młodzieży. Pokazały także potencjał drzemiący w seniorach, ich nierzadko unikalną wiedzę, ogromne doświadczenie, zanikające umiejętności. Ten kierunek rozwoju gminy uważamy za konieczny. Docelowo zamierzamy uruchomić na terenie gminy Uniwersytetu Trzeciego Wieku – jest to inicjatywa zgłaszana przez kluby seniora. Szukanie rozwiązań finansowych i partnerów organizacyjnych stanowi jedno z planowanych działań samorządu w dziedzinie polityki społecznej.
Szczególnie interesują nas dwa zagadnienia:
- szeroko rozumiana ekologia – szukanie nowych partnerów, w tym partnerów zagranicznych (współpracę na tym polu prowadzi przedszkole samorządowe, realizujące już kolejny projekt ekologiczny, wielokrotnie odznaczane i nagradzane za swoją proekologiczną działalność certyfikatami), wymiana doświadczeń w zakresie pozyskiwania środków na inwestycje proekologiczne oraz w dziedzinie konkretnych, nowych rozwiązań
- polityka społeczna – współpraca z NGO, działania na rzecz osób w podeszłym wieku, opieka społeczna, rozwój ekonomii społecznej.
Fot. 4. Aktywizacja raciechowickich seniorów